Randvoorwaarden om in de atletiek tot goede prestaties te kunnen komen
Bert Vreeswijk
Inleiding
Atletiekprestaties leveren op hoog niveau is niet iedereen gegeven. Aanleg, talent en consequent hard trainen zijn daarbij natuurlijk van essentieel belang. Maar talent, aanleg en training zijn veelal niet voldoende om tot grootse prestaties te komen. Er zijn veel meer factoren die een belangrijke rol spelen. Laten we eens kijken welke dit zoal kunnen zijn, al pretendeer ik zeker niet volledig te zijn in mijn opsomming. Toch lijkt het zowel voor atleet als coach raadzaam om zich te realiseren dat het niet alleen aan komt op veel en hard trainen. Topatleten als Femke Bol, Anouk Vetter, Emma Oosterwegel, Nadine Visser, Dafne Schippers, Lieke Klaver, Jessica Schilder, Menno Vloon en Rutger Koppelaar, om maar eens een paar namen te noemen, weten daar alles van. Ook zij hebben niet de makkelijkste weg gekozen om de top te bereiken en hebben daarbij alle storende ‘obstakels’ eerst uit de weg moeten ruimen. Maar waar hebben we het dan eigenlijk over? In het navolgende stuk hoop ik dit enigszins duidelijk te kunnen maken.
Wat zijn dan die belangrijke randvoorwaarden?
Intrinsieke motivatie, passie en het juiste karakter
Om in de sport te excelleren is in de eerste plaats van belang dat je de passie en intrinsieke motivatie hebt om veel voor je sport over te hebben en er misschien veel voor te moeten laten.
Zonder de passie, de volharding en de wil om je gestelde doelen te halen en daar elke dag weer hard voor te willen trainen, gaat het je waarschijnlijk niet lukken het beste uit jezelf te halen. Het vraagt ook om het juiste karakter voor de sportdiscipline waar je voor kiest. Voor kogelstootster Jessica Schilder is het de 4 kilo zware kogel waar alles om draait, terwijl Femke Bol haar focus o.a. dagelijks richt op de techniek van de 400 meter horden en de loodzware tempotrainingen die noodzakelijk zijn om te kunnen excelleren in haar discipline.
Tienkamper Damian Warner: passie voor de sport
Daar zijn de juiste ‘kop’ en mindset voor nodig. Soms zullen getalenteerde atleten ook moeilijke keuzes moeten maken. Zo kan het bijvoorbeeld zijn dat je een voorgenomen studie zult moeten uitstellen/onderbreken of parttime zult moeten gaan werken om je volledig op je sport te kunnen richten. Dat kan dan weer financiële consequenties hebben. En omdat het in de atletiek voor weinigen is weggelegd om een goed belegde boterham te verdienen, ben je feitelijk een ‘fulltime hobbyist’ en dus vaak aangewezen op de financiële support van anderen. In de praktijk haken er op termijn vaak talentvolle sporters af omdat ze uiteindelijk toch kiezen voor de zekerheid van een maatschappelijke carrière, wat overigens heel begrijpelijk is.
Zoek een goede club met voldoende faciliteiten voor jouw discipline
Dan is het zeer belangrijk om de randvoorwaarden te scheppen, die nodig zijn om de trainingen voor jouw gekozen discipline te kunnen verwerken. Dat betekent dat er een goede club gekozen moet worden, die de atletiek op een zo hoog mogelijk niveau wenst te ondersteunen en waar voldoende faciliteiten en deskundig kader aanwezig zijn. Belangrijk daarbij is dat er niet teveel tijd verloren gaat met het reizen naar die club. Vandaar dat de leiding op Nationaal Sportcentrum Papendal mijns inziens terecht stelt, dat talentvolle atleten die in aanmerking komen om op Papendal te komen trainen, geacht worden op of nabij Papendal te komen wonen/studeren.
Zoek trainingsmaatjes op van jouw niveau
Om het gehele jaar door in je uppie te trainen is een bijna onmogelijke opgave. Het is daarom zeker aan te raden om wat trainingsmaatjes van jou niveau te hebben, die de trainingsopdrachten samen met jou afwerken. Zo kun je elkaar feedback geven. Bovendien is het fijn om dingen te delen en om een stok achter de deur te hebben als je eens een dag wat minder gemotiveerd bent, bijvoorbeeld bij slecht weer. Je kunt elkaar in dergelijke omstandigheden net dat mentale duwtje geven om er weer samen voor te gaan. En achteraf is er bijna altijd weer de voldoening.
Zie rechts: Trainingsmaatjes Anouk Vetter en Nadine Visser
Zoek goede en deskundig opgeleide trainers die jou begeleiden en die jouw belang daarin voorop stellen en mijdt trainers die denken alles al te weten
Dat is in Nederland knap lastig, want de spoeling in deskundig kader is (nog) vrij dun en degenen die er zijn komen niet voor een vrijwilligersvergoeding. Goede trainers moeten daarom ook een daarbij passende honorering kunnen ontvangen. Voorwaarden voor trainers die bij een club werkzaam zijn, is dat ze in elk geval ‘met de neuzen allemaal dezelfde kant op staan’. Dus geen rivaliteit en zeker geen houding waarmee men denkt het allemaal al te weten. Leren ván en samenwerken mét elkaar, dat moet de insteek zijn. Een trainerscoördinator die regelmatig de trainers bij elkaar brengt en aanstuurt kan binnen dit proces veel invloed hebben.
Heb vertrouwen in je trainer/coach, toon commitment en houd je met elkaar aan gemaakte afspraken in een open sfeer
Als je eenmaal een trainer/coach hebt gevonden die jou kan bieden waarnaar je op zoek was, dan is het van belang dat je goede afspraken maakt en volledig commitment geeft. Om een en ander goed te laten verlopen is het daarbij verder van belang dat beide partijen zich in een open en eerlijke sfeer houden aan gemaakte afspraken. Dit kan in het verloop van de samenwerking een hoop irritaties voorkomen. Van belang daarbij zijn onder meer een geregeld goed overleg, duidelijke afspraken over trainingsprogramma’s en wedstrijdplanning. Soms zie je wel dat atleten te ongedurig worden en te snel resultaten willen zien of dat resultaten te lang uitblijven. Al te snel kan er dan naar een andere trainer gezocht worden. Maar neem dan maar van mij aan, dat ‘het gras bij een andere trainer niet groener is’. Vertrouwen in je trainer en geduld worden veelal beloond. Soms verloopt de ‘houdbaarheidsdatum’ van een trainer of coach; dan is het goed om in een open en eerlijk gesprek met elkaar naar een oplossing te zoeken in het belang van de atleet.
Meerkampsters Nafi Thiam met haar (voormalige) trainer Roger Lespagnard en Brianne Theisen met coach Harry Marra
Maak goede afspraken over je sportbeoefening met je werkgever, studieopleiding, ouders, vrienden, partner of gezin
Zes, zeven keer in de week trainen, soms twee sessies per dag, kost enorm veel tijd, energie en doorzettingsvermogen. Ook hier is het van belang dat er goede afspraken worden gemaakt met jouw sociale omgeving, zoals je vrienden, ouders, school of studieopleiding, partner of je werkgever. Als zij op de hoogte zijn en begrip tonen voor jouw uitgesproken sportambities, kunnen ze je daarbij steunen en kunnen veel mogelijke problemen en irritaties worden voorkomen. Af en toe gewoon tijd vrijmaken voor je vrienden en familie levert vaak een goede band op en is zeker een goede investering in je relaties en je sportbeoefening.
Probeer een sportgerelateerde sponsor te vinden om het kostenplaatje voor je sport binnen de perken te houden
Realiseer je goed dat atletiek een sport is waarin het voor weinigen is weggelegd om van te kunnen leven. Daarom is het de moeite waard om een ondersteunende sponsor te vinden die je helpt om je onkosten voor kleding, schoeisel, sportmateriaal, reizen, hotelkosten en sportvoeding binnen de perken te houden. Een sponsor strikken is één, maar om een sponsor voor langere tijd aan je te binden is een andere zaak.
Het is daarom belangrijk dat je (waar dat binnen je mogelijkheden ligt) ook moeite doet om jouw sponsor te profileren. Dat kan via een eigen website, maar ook in de pers of tijdens interviews of door het dragen van de juiste sponsorkleding. Ook regelmatig je sponsor op de hoogte houden van je training en wedstrijdresultaten, het bijhouden van een plakboek of site, wordt door de meeste sponsors als zeer prettig ervaren. Investeer daar in elk geval de nodige tijd in!
Zorg binnen je vermogen voor een goede relatie met de landelijke en/of lokale pers
Mediatraining is voor sommige sporters een aanrader. We hebben niet allemaal van nature een goede, innemende babbel, maar daar kun je wel aan werken. In een gesprek met de pers of in een interview hoopt de interviewer altijd dat jij voor hem/haar interessante uitspraken doet of dat je een leuke quote geeft. Vooral in een interview heb je de kans om je sponsor goed neer te zetten en je dankbaarheid te tonen. Het is zowel voor de pers als voor jezelf belangrijk dat je wat te vertellen hebt. Dus bereid je altijd goed voor op een interview, want hier liggen kansen. Met de lokale pers is het altijd een aanrader om bij de jaarwisseling een bedankkaartje met een flesje wijn te sturen voor de prettige samenwerking!
Tienkamper Ashton Eaton staat de pers te woord Nadine Visser wordt geïnterviewd door Léon Haan van Studio Sport
Zorg voor een gezond voedingspatroon, afgestemd op jouw sportdiscipline en vraag zo nodig om advies van deskundigen
Als je zo intensief met je sport bezig bent, met misschien daarnaast een studie of werk, vreet dat energie. Het is daarom belangrijk een goed voedingsplan te hebben dat specifiek is afgestemd op jouw behoeften. Daarvoor lijkt het raadzaam om een voedingsdeskundige in de arm te nemen. Deze vakmensen weten de juiste samenstelling van koolhydraten, eiwitten, vetten, vitaminen en mineralen in de juiste verhoudingen voor jou in een voedingsplan te verpakken.
Afhankelijk van welk atletiekonderdeel je intensief beoefent en in welke maatschappelijke situatie je verkeert, zal een voedingsdeskundige je met jouw voedingsplan dus goed op weg kunnen helpen. Het is de investering zeker waard.
Zorg voor een goede periodisering
De wijze waarop je elke dag als atleet je lichaam belast, bepaalt in hoge mate de optredende trainingseffecten. Topatleten proberen door middel van een periodisering veelal te ‘pieken’ richting belangrijke toernooien. Dat is een bijzonder mechanisme waarin het voor de trainer/coach, samen met zijn atleet, de kunst is om de juiste verhouding te vinden tussen arbeid en rust, zowel op korte als lange termijn. Bij het samenstellen van een trainingsplan op korte en lange termijn spelen tal van factoren een belangrijke rol (zoals leeftijd, specialisering, individuele benadering, variatie in de training, stijgende en trapsgewijze belasting, herhaling en regelmaat) – belangrijk voor een optimale relatie tussen belasting en herstel op korte en lange termijn. Het samenstellen van deze ‘moeilijke puzzel’ is dan ook eigenlijk één van de mooiste dingen van het trainersvak.
Investeer in goede herstelbevorderende maatregelen
Als je elke dag intensief bezig bent met je atletieksport (met daarnaast nog tal van andere maatschappelijke verplichtingen) vraagt dat heel wat van je. Maar de boog kan niet altijd gespannen zijn, dus zal je ook goede herstelmaatregelen moeten inbouwen, wil je het op lange termijn allemaal mentaal en fysiek vol kunnen houden. Investeer daarom in goede herstelmaatregelen, zoals een wekelijkse massage of saunabezoek. Dat is geen overbodige luxe en een goede investering in je trainingsplan.
Hou een trainingslogboekje bij
Het is een aanrader om elke dag een trainingslogboekje bij te houden. Hierin kun je met korte notities je afgewerkte trainingen noteren, met daarbij notities hoe de trainingen zijn verlopen en waar je tegenaan liep. Bijvoorbeeld dat je techniek niet naar behoren verliep of de technische fouten die je maakte, of dat je vermoeid was en je geplande tijden niet wist te halen. Ook een ochtendpols noteren kan nuttig zijn want een hogere waarde dan normaal kan al duiden op een opkomende griep. De genoteerde data kunnen tevens achteraf dienst doen als info bij een evaluatie na het baanseizoen.
Durf van de gebaande paden te stappen en houd niet halsstarrig vast aan vastgeroeste ideeën, blijf je lichaam verrassen en kijk in de keuken bij andere sporten
Durf, als resultaten te lang uitblijven of om meer variatie in je training aan te brengen, van de gebaande paden af te wijken. Soms kan een mooie trailrun in de bossen voor een middenafstandsloper een verfrissende uitwerking hebben op het trainingsplezier. De kunst bij trainingen is ook om je lichaam steeds te blijven verrassen en niet voortdurend in hetzelfde trainingsregiem te blijven steken. Zo kan het voor een baanatleet best eens slim zijn om in de keuken van andere sporten te kijken en bepaalde oefenstof in de eigen trainingen te implementeren.
Blijf altijd bescheiden bij geleverde prestaties, hoogmoed komt voor de val
Soms wordt wel eens vergeten dat trainers elke week weer voor jou klaar staan op de baan, in weer en wind. Toon daarom altijd respect voor je trainer. Een opmerking als ‘Trainer, het was weer een fijne training’, is het mooiste compliment. Ook ouders die hun zoon of dochter steevast naar wedstrijden of naar trainingen rijden (niet vanzelfsprekend) verdienen dankbaarheid.
En vergeet niet om bescheiden te zijn over de door jou geleverde prestaties. Trots zijn mag, maar bedenk dat hoogmoed voor de val komt.
Plezier is de drijfveer in de sport, vergeet dat nooit!
Tot slot. Waar het in de sport eigenlijk om gaat is dat je er plezier aan beleeft. Dat zou eigenlijk de grote drijfveer moeten zijn waarom een atleet zijn sport beoefent. Het lijkt zo vanzelfsprekend, maar is zeker niet altijd het geval. Er zijn genoeg andere redenen die een mens ertoe brengen om aan sport te doen. Maar als je vanuit plezier je sport weet te bedrijven is het geen opgave om elke keer weer naar de baan te gaan en te genieten van je trainingen en van de mooie atletieksport.