door Bert Vreeswijk

Een ‘haas’ finisht zelden

Waar komt het ingeburgerde spraakgebruik over hazen in de atletiek eigenlijk vandaan? Als je de literatuur over hazewindhondenraces er op naslaat, die eeuwen geleden al plaatsvonden in met name Engeland en Amerika, vinden we daar vermoedelijk het antwoord. Het waren races waarin greyhounds en andere hondenrassen op een baan van 280 meter achter een voortgetrokken kunsthaas aan renden, met een snelheid die wel op kon lopen tot 60-65 km/u. Zo’n rondje loopt de greyhound in slechts 18 seconden! Het jachtinstinct van de honden doet de rest.
Het idee van dit soort jachtraces in de atletiek is de laatste decennia vooral bij grote wedstrijden ingevoerd om tot betere prestaties te komen. En het werkt! Maar over de vraag of het door het publiek gewaardeerd wordt verschillen de meningen nogal. Twee door de wol geverfde ervaringsdeskundigen op het gebied van het ‘hazen’, te weten Stephan Kreykamp (42) en Bram Som (39), delen hun kennis en ervaringen met ons in een tweeluik. Stephan bijt de spits af, waarna Bram in deel twee zijn expertise met ons zal delen. 

Stephan, hoe kwam jij als atleet met het haaswerk in aanraking?
‘Ik was  al op mijn 17^e lid van atletiek club Oss Volo uit Den Bosch en was een getalenteerde junior die nooit is doorgebroken. Tijdens mijn laatste actieve jaren trainde ik zeven tot acht keer in de week puur voor mijn plezier. Toch liep ik de 800m in 1.50.00 en de 1500m in 3.47.95. Na mijn middelbare school heb ik anderhalf jaar in Amerika gestudeerd (UTEP) waarna ik op zoek was naar een goede plek om studie en sport te combineren. Ik was inmiddels lid van atletiekvereniging De Keien in Uden geworden. Dat was voor mij een goede uitvalbasis om werken. Naast mijn studie in Nijmegen aan de PABO werkte ik als huismanager voor Gobal Sports Communications (GSC), het bedrijf van Jos Hermens. Zo kwam ik in aanraking met topatleten waarmee ik zo veel mogelijk probeerde te trainen.’

Voor welke toplopers heb jij indertijd tempo mogen maken?
‘Op een dag vroeg Jos me om éérste haas te zijn voor Haile Gebrselassie, in Duitsland. Dat beviel bijzonder goed en een paar jaar was ik vaste haas van Haile tijdens baanwedstrijden. Daarnaast heb ik ook incidenteel gehaast voor Hicham El Gerrouij, Kenenisa Bekele en Eliud Kipchoge. Na het einde van mijn hardloopcarrière ben ik een aantal jaar werkzaam geweest als manager, zowel voor GSC als voor mezelf. Ook in die hoedanigheid kreeg ik veel te maken met hazen.’

Waar haalde je de voldoening uit?
‘Ik was altijd de eerste haas, degene die het juiste tempo moest aangeven en rust bracht na een vaak chaotische start. Na mij kwamen dan nog één of twee andere hazen die moesten proberen om het aangegeven tempo zo lang mogelijk vol te houden. Als eerste haas wordt je vaak ingezet voor wedstrijden tussen de 1500 m t/m 5000 m. Belangrijk voor mijn functie was het goed aanvoelen van een race. Zo liepen Haile en ik een keer een mijl (1609 meter)-wedstrijd in Schotland waar geen andere hazen waren. Haile had een ontzettend slechte start en toch was het de bedoeling om alle andere atleten halverwege kwijt te raken. Als zoiets lukt voel je daar als haas ook veel voldoening van.
Het behalen van de juiste tijd is ook een belangrijk criterium. Toen Haile zijn wereldrecord liep op de 5000 m indoor in Birmingham, liep ik precies op een tiende van een seconde de vereiste tijd. Ook dat zijn prestaties waar je dan trots op bent, zeker gezien de hectiek die rondom zo’n wedstrijd plaatsvindt. Bovendien krijg je als haas altijd wel veel respect van het publiek.’ 

Wie benaderde jou om te komen hazen en welke afspraken werden er gemaakt?‘Ik werd als haas geplaatst via Global Sports Communications, vaak gekoppeld aan de toploper in het veld. Dat gebeurt nog steeds veel. Bij kleinere wedstrijden organiseert de wedstrijd zelf een haas. In de technical meeting de dag van te voren wordt vastgesteld hoe snel er gelopen zou moeten worden. Vaak wordt dit in de hectiek van het laatste uur nog een beetje scherper gesteld. Aangezien de start vaak snel verloopt is het eigenlijk zaak om na de 100, 200 m het juiste tempo te lopen. Als haas loop je dan het juiste tempo met de winst van die eerste 100 m. Iedereen tevreden! 
De organisatie heeft natuurlijk ook zelf ideeën bij de wedstrijd. Ik heb wel eens een wereldrecordpoging aangekondigd horen worden door de speaker, terwijl het vrij duidelijk was dat dat er niet in zou zitten.’ 

Een haas finish zelden?
‘Er bestaat geen regel dat een haas niet mag finishen. Op de baan heb ik echter maar zelden meegemaakt dat dit gebeurde, en vaak heeft de haas het dan ontzettend moeilijk op het laatste stuk. Op de weg heb ik regelmatiger meegemaakt dat dit voorkwam. Het is dan de atleet die aangeeft verder te willen. Vaak wordt dan contact gezocht met de organisator om dit even kort te sluiten. In Oslo heb ik zelf als haas wel eens meegemaakt dat een andere loper Haile bijhield en dat, nadat wij als hazen ons werk erop hadden zitten, het tempo drastisch langzamer werd omdat er een tactische race ontstond. Je wordt trouwens nooit alleen maar haas, je geniet als atleet toch méér wanneer je de finish haalt”