door Bert Vreeswijk

Inleiding

De gedeeltelijke lockdown die door de overheid is ingesteld heeft ook grote gevolgen voor atleten van atletiekclubs. De atletiekbanen zijn voor onbepaalde tijd geheel of gedeeltelijk gesloten voor  senioren, alleen de jeugd kan nog terecht op de baan. De atleten zijn in grote onzekerheid of en wanneer er weer getraind kan worden op de baan en of en wanneer er weer wedstrijden kunnen worden gehouden. De meeste atleten trainen in het bos, op de weg of in de sportschool. De hele situatie bij elkaar helpt nu niet echt voor de atleten om gemotiveerd te blijven. Dit kan tot gevolg hebben dat er in de comfortzone wordt getraind. Op zich geen slecht idee, maar hier schuilt meteen  ook een groot risico in! We hebben namelijk gezien in de profvoetballerij na de lockdown en het beëindigen daarvan, dat er door de veel te korte voorbereidingstijd richting de wedstrijden er een vloedgolf aan overbelastingblessures is ontstaan! Je kunt gerust stellen dat er hier roofbouw is gepleegd op de spelers. Dit gezegd hebbende lijkt het niet overbodig om er voor te zorgen dat wij in de atletiek straks niet dezelfde fout gaan maken. Want zodra er weer meer bewegingsvrijheid mogelijk is en de atletiekbanen weer open worden gesteld en met de wedstrijden in het vooruitzicht, is de kans zeer wel aanwezig dat atleten er (te) fanatiek invliegen en helemaal “los” gaan. Hierdoor is er een behoorlijk risico dat er overbelastingblessures kunnen ontstaan, waardoor we nog verder van huis zijn! We zullen daarom in een korte uiteenzetting eerst aangeven wat een overbelastingblessure inhoudt. Daarna zullen we de meest voorkomende overbelastingblessures aanstippen die er bij te plotselinge intensieve training in de verschillende baanatletiek-onderdelen kunnen ontstaan.

Overbelastingblessures

In medische kringen duidt men het aan met surmenageletsel als er een verstoring is van het evenwicht tussen belasting en de belastbaarheid van de spier-, band- of peesstructuren. Dit kan tot gevolg hebben dat er ontstekingen of beschadigingen ontstaan veelal bij spierbuik en bij pees- en bandaanhechtingen aan het bot of spier. Tijdens een congres voor blessurepreventie georganiseerd door de KNAU legde een professor dit als volgt uit. Elk materiaal vervormt onder een mechanische belasting en die vervorming is op een of ander wijze evenredig met de mate van belasting. Door de trek- en drukkrachten die bij (te) intensief of langdurig lopen, springen en werpen op de bewegingsstructuren inwerken, wordt de belastbaarheid geregeld overschreden er kunnen er overbelastingblessures ontstaan. De professor gebruikte hierbij de navolgende mooie metafoor. “Wanneer u speelt met een paperclip dan speelt u daar net zolang mee tot hij afbreekt op de plaats waar u hem vast heeft tussen duim en wijsvinger. Dat zou met een peesaanhechting aan een bot ook kunnen gebeuren, maar dit wordt grotendeels voorkomen door beenvliesstructuren die kleine vervormingen op kunnen vangen, waardoor ze het ontstaan van blessures kunnen voorkomen”. Echter als de mechanische prikkels (spiercontracties) de belastbaarheid overschrijden, kunnen er desondanks toch ongewenste vervelende blessures ontstaan, meestal in de overgang van de pees op het bot of de spierbuik en de pees.

Preventie tips: Zorg voor een goede warming-up met specifieke rekkingsoefeningen. Draag hardloopschoenen met een goed voetbed ter ondersteuning van het voetgewelf. Let bij aankoop van de spikes op de juiste maat met een zachte hielkap, dit om achilles slijmbeurs irritaties te voorkomen. Het aanbrengen van een hiel-inlegstukje kan preventief goed werken. Bouw je training gedoseerd op met voldoende herstel in de sprint- en springseries. Draag bij koud weer goede sokken of beenwarmers die de achillespees goed afschermen.

Preventie tips: Draag specifiek schoeisel. Plaats een hielzooltje van 10 mm in de schoen om een beurs hielbeen te voorkomen. Draag preventief stretchkousen. Als je op de weg loopt zorg dan voor goed dempende hardloopschoenen. Een goede alternatieve oplossing kan zijn, indien mogelijk, in het bos of op kunstgras te lopen. Naast een algemene warming-up is een specifieke horden warming-up afgewisseld met de specifieke rekkingsoefeningen een must!

De springnummers

Preventie tips: Zorg voor een algemene en specifieke warming-up, draag specifiek springschoeisel met een dikke hak. Zorg voor een goede voorbereiding en training van met name de rotator cuff spieren. Spring veel uit een wat kortere aanloop en gebruik in de training een wat lichtere buigzame stok. Train goed gedoseerd en, speciaal voor meerkampers, plan nooit na het polsstokhoogspringen een intensieve speerwerptraining!

Dan het hoogspringen, hier draait het in negen van de tien gevallen om een overbelastingblessure van de quadriceps peesaanhechting aan de onderkant van de knieschijf, de zogenaamde springers knie (jumper’s knee.) Preventie tip: ijsmassage en het dragen van een zogenaamd patellabrace, die bij elke Decathlonzaak te koop is, kan uitkomst bieden. ( zie tekening kniepees aanhechting en foto aangebrachte patella bandje)

De laatste twee springnummers ver- en hinkstapspringen kunnen we samenvatten. Hier komen overbelasting van de buitenste enkelbanden en kniebanden, ja zelfs meniscus en kruisbanden regelmatig voor. De enorme grondschokken bij afzet en landing zijn de grootste veroorzakers van dit euvel. Ook achillespees- evenals heupproblemen bij de aanhechtingen aan het bekken doen zich bij deze disciplines regelmatig voor, en bij het hinkstapspringen kunnen in het ergste geval haarscheurtjes of zelfs een breuk in scheenbeen en kuitbeen ontstaan. Preventie tips: Zorg voor een goede algemene en specifieke warming-up, train vooral de onderste extremiteiten ook in het krachthonk zodat ze sterk genoeg zijn om de enorme klappen tijdens afzet en landing aan te kunnen. Zorg verder dat je je romp goed ontwikkelt. Het trainen op specifieke springspikes met een dikke zool is een must! Train goed gedoseerd op intensiteit en omvang met een goed herstel als de springbak vrij wordt gegeven.

De werpnummers

Tot slot kijken we nog naar de werpnummers kogelstoten, discuswerpen, speerwerpen en kogelslingeren. Bij het kogelstoten zien we eigenlijk weinig fout gaan als het de O’Brien techniek betreft. Bij de draai- of Barishnikov techniek ligt het wat anders. Bij beide technieken ontstaat een enorme torsie in de wervelkolom gevolgd door de explosieve uitstoot. De aanvoerders van de benen, knieën, schouders en draaispieren in rug en romp, krijgen het tijdens de draaimomenten bij de Barishnikov techniek zwaar te verduren. Bij de uitstoot is het de driehoofdige strekspier (m. triceps brachii) die problemen kan geven bij de aanhechtingsplaatsen aan schouderblad en opperarmbeen. Bij de pols- en vingerspieren zien we tot slot nog gevaar voor overstrekking tijdens de uitstoot. Preventie tips: Draag een gewichtsgordel en bandageer de polsen, zorg voor voldoende lenigheidsoefeningen in de specifieke warming-up. Werk in series met voldoende herstel tijdens de training.

De discuswerptechniek vertoont enige gelijkenis met de Barishnikov kogelstoottechniek, alleen wordt er tijdens het lang achterblijven van de gestrekte werp arm een enorme trek uitgeoefend op de grote borstspier en het voorste deel van de Delta spier. Ook de draaispieren in rug en buik krijgen het zwaar te verduren, met name tijdens de afworpfase. Preventie tips: Zorg voor een goede warming-up met daarin specifieke lenigheidsoefeningen voor schouder en romp/rug. Werk niet altijd met hetzelfde gewicht (7,25 of 4 kg kogel). Breng variatie aan in je training voor wat betreft inhoud en intensiteit. Draag specifieke werpschoenen en een gewichtsgordel.

Tot slot kijken we nog even naar het kogelslingeren. Het gewicht van de slingerkogel bedraagt bij de mannen 7,25 kg en bij de vrouwen 4 kg. Maar door het ronddraaien neemt de trekkracht van de slingerkogel enorme waarden aan, waardoor de bekken-, romp-, buik- en rugspieren het zwaar te verduren krijgen, met name door de torsie die in de wervelkolom ontstaat tijdens het draaien. De heup-, buik- en bekkenspieren komen sterk onder trek en druk te staan en kunnen overbelasting op de peesaanhechtingen veroorzaken. Bij een verkeerde techniek kan overbelasting ontstaan aan de rotator cuff spieren, de elleboog aan beide zijden van de werp arm en tussen schouderbladspieren (m. romboideus) en de oplichter van het schouderblad (m. Levator scapulae). Een verkeerde techniek kan problemen opleveren aan de enkel, knie, schouder en rug. Preventie tips: Zorg naast een algemene- ook voor een specifieke warming-up. Werp met lichtere kogels. Zorg voor een goede opbouw van de krachttraining en bouw de coördinatie die zo belangrijk is bij dit werpnummer van langzaam naar steeds sneller goed op. Bouw de training steeds geleidelijk op met veel herstel tussen de werpseries waarin ontspannings- en rekkingsoefeningen kunnen worden gedaan. Draag specifiek werpschoeisel, altijd een leren werphandschoen en een gewichtsgordel!

Tot slot geldt voor alle onderdelen van de baanatletiek dat een regelmatige sportmassage en/of een saunabezoek een goede investering is voor lichaam en geest en zich vanzelf een keer uitbetaalt!