In veel interviews gaat het vaak over atleten en de door hen geleverde prestaties. De mens achter deze prestaties blijft veelal onderbelicht. Dit is dan ook één van de redenen dat we trainer/coach Jaap van der Plaat opzochten bij atletiekvereniging Ilion uit Zoetermeer, waar hij al ruim 37 jaar als trainer/coach de scepter zwaait over het onderdeel polsstokhoogspringen. Jaap begon op 15-jarige leeftijd met atletiek en zijn belangstelling ging voornamelijk uit naar de tienkamp. Hij is geboren Vlaardinger en kwam eerst van 1971 tot 1981 uit voor atletiekclub TRIAS  en vanaf 1981 voor ARV Ilion. Hij wist het in de tienkamp  tot bovengemiddelde prestaties te schoppen, hoewel hij erg bescheiden is over zijn 2^de plaats bij de jun. B en 4^de plaats op het NK senioren.

Ook later na zijn actieve sportcarrière was hij altijd op de atletiekbaan te vinden als trainer/coach en had het polsstokhoogspringen zijn bijzondere aandacht. In 1981 verhuisde hij met zijn vrouw Betty naar Zoetermeer. Daar is hij inmiddels al sinds ruim 37 jaar vergroeid met de Zoetermeerse atletiekvereniging ARV Ilion, waar men maar wát blij is met deze vakman op het gebied van het polsstokhoogspringen. Toen Jaap nog atleet was heeft hij altijd geroepen dat hij ‘never nooit’ trainer wilde worden. Hij vond het een ‘hondenbaan’, altijd klaar staan voor anderen en meestal in de avonduren in weer en wind. Maar toch is het zo ver gekomen en daar heeft hij absoluut geen spijt van. Nu kan hij alleen maar zeggen dat hij er van geniet om jonge mensen te helpen om hun doelen na te streven. Hij is dan ook trots en blij, als hij samen met de atleet van het behaalde succes kan nagenieten.

Wat is de beste leeftijd voor de jeugd om met de polsstokopleiding te starten?            

Dat hangt een beetje van de ontwikkeling en interesse van het kind af. Maar ik heb zelfs al 5 jarigen -mijn zoon Ludo was 6 jaar- in de weer gezien met korte polsstokjes in de zandbak. Na een maand kunnen die daar al aardig mee overweg. Een exacte leeftijd kan ik eigenlijk niet geven, maar wanneer een kind tussen de 6 en 10 jaar gaat beginnen is de kans groot dat er bij gebleken aanleg mooie dingen kunnen ontstaan. Op die leeftijd gaat het om het spelen en plezier beleven. Als een kind een korte stok van 2.50- 3.00 meter kan vasthouden en er allerlei springvormen mee kan doen, is dat het beste en meest vreugdevolle moment om met polsstokopleiding te beginnen.

Lopen er, naar jouw inzicht,  voldoende talenten rond in Nederland en hebben ze de juiste instelling?

Talenten lopen er allicht  rond in Nederland, maar bij het polsstokhoogspringen zijn dat er niet zo veel, denk ik. Het vraagt nogal wat van de atleet, vooral veel geduld, doorzettingsvermogen en heel wat trainingsijver. Kortom een topsportinstelling en daar ontbreekt het nogal eens aan.

Hoe zie jij de toekomst van het Nederlandse polsstokhoogspringen?   

Die zie ik wel zonnig in, op dit moment zijn er een behoorlijk aantal “jeugdige” trainers in opkomst en daarmee zie ik ook het aantal goed opgeleide springers stijgen. Meer trainers met vakkennis betekent ook, dat de kans groter is dat we talenten meer gaan ontdekken. We doen/deden het als klein landje  toch al niet onaardig, wat het polsstokhoogspringen betreft, als ik enkele namen en prestaties noem; Menno Vloon 5.85 m, Rens Blom 5.81 m- in 2005 zelfs wereldkampioen  te Helsinki, zie foto-,Christian Tamminga 5.76 m, Rutger Koppelaar 5.75 m, Laurens Looije 5.71 m- jeugd wereld kampioen in Seoel-, Robbert-Jan Jansen 5.62 m, Wout van Wengerden, 5.55 m, Chris Leeuwenburgh 5.50 m en Nils Mulder 5.50 m. Ook bij de vrouwen ziet het er gunstig uit, nadat Monique de Wilt in het verleden de standaard had gezet met haar 4.40 m en dan nu Femke Pluim 4.55 m, Killiana Heymans 4.51 m en daarnaast een aantal jeugdige polsstokspringers, dat de neus al tegen het raam drukt.

Gaan we één of meer Nederlandse polsstokhoogspringers aan het werk zien op de Olympische Spelen in 2021?

Ik denk zelf dat de mogelijk bestaat, dat er straks 4 springers naar Tokio gaan. Over Menno Vloon en Rutger Koppelaar hoeft duidelijk weinig twijfel te bestaan, al moeten ze de limiet nog wel gaan springen. Maar dat is een kwestie van tijd en geduld. Daarnaast hebben  we ook twee dames rondlopen die gezien hun ranking op de wereldranglijst ook kansen hebben! Killiane Heymans stond afgelopen jaar 30^e op de wereldranglijst en Femke Pluim is weer helemaal terug na haar blessureperiode.

Hoe is jou relatie en samenwerking  met de bondscoach Robbert-Jan Jansen?

Ik heb Robbert-Jan meer dan 10 jaar getraind, dus onze relatie is goed maar duidelijk anders nu hij bondscoach is. We zitten wat ver uit elkaar om regelmatig contact te hebben, anders dan via de telefoon. 

Wie zijn eigenlijk jou favoriete polsstokspringers en waarom?

Ik heb eigenlijk niet een echte voorkeur voor een bepaalde springer. Bij de mannen is er een viertal die ik hoog heb zitten. Dat zijn Sergei Bubka, Armand Duplantis, Renaud Lavillenie en Sam Kendricks. Bij de vrouwen ben ik wel enigszins fan van Griekse Katerína Stefanidi. Bij al deze genoemde springers zie je het belang van de souplesse en elasticiteit in de polsstokbeweging terug.

Wat zijn jou taken tijdens een wedstrijd van jou atleten?

Eigenlijk is het echte werk dan al gedaan en hoef  ik als coach alleen maar te bevestigen wat de atleet al tijdens zijn sprong heeft gevoeld. Dat kan iets zijn met betrekking tot de afzetplek, want dat is bij het polsstokspringen cruciaal, of kiezen voor een zwaardere stok als er in de aanloop meewind is of het weer goed is. Natuurlijk speelt bij de keuze van de geschikte stok ook de vorm van de dag een belangrijke rol.

Is het vervoer van de lange polsstokken met vliegmaatschappijen geen probleem en hoeveel stokken heeft een topspringer nodig in een wedstrijd?

Ik kan mij nog goed herinneren dat ik in 1993 met Laurens Looije bij een internationale indoormeeting was in een ijshockey stadion in het Oekraïnse Donetsk. Laurens mocht daar meedoen omdat hij dat jaar daarvoor wereldkampioen bij de junioren was geworden. Ook toen was het meenemen van de polsstokken van Laurens een probleem. Het lukte ons niet om de polsstokken mee te krijgen met onze nationale vliegtuigmaatschappij. Laurens moest dus springen met geleende stokken van de Amerikaan Scott Huffman en mede daardoor mistte hij zijn aanvangshoogte met die voor hem “vreemde” stok en dat was natuurlijk erg zuur. Zie hier overigens een sprong van Scott Huffman met zijn befaamde roltechniek.

Het aantal polsstokken dat een topspringer bij zich heeft varieert nogal. Dat ligt tussen de vijf en de acht. Meestal gebruikt de atleet bij het inspringen wat lichtere stokken en pas als de wedstrijd begint worden de wedstrijdstokken tevoorschijn gehaald. Overigens heeft  elke springer daarin zo zijn eigen aanpak.

Film jij alle sprongen van toppers om ze daarna te analyseren?

Sterker nog, in die wedstrijd in Donetsk in 1993 zette Sergei Bubka een wereldrecord met een toen legendarische sprong over 6.15 meter. En ik zat met mijn video camera naast de mat en was de enige die het filmde. Alle filmpjes op youtube van die sprong komen dus bij mij vandaan. Al met al was dat een prachtige belevenis!

Laatste vraag dan Jaap, gaat Armand Duplantis nog hoger springen dan die 6.18 meter en waar kan volgens jou zijn grens liggen?

Gezien zijn leeftijd en capaciteit is daar eigenlijk geen twijfel over mogelijk. Heel blijven is voor hem het belangrijkste. En hoe ouder je wordt hoe lastiger dat is. Ook Bubka was tot dergelijke hoogtes instaat, maar zijn ‘ééncentimeterpolitiek’ - steeds het wereldrecord met 1 cm opschroeven - heeft hem de das om gedaan.  Je kunt namelijk maar een beperkte tijd van het jaar in topvorm zijn en een carrière op topniveau is ook niet oneindig. Dus hij heeft er, sportief gezien, niet altijd uitgehaald wat erin zat. 

Jaap, bedankt voor dit interview en succes in je verdere trainersloopbaan.