Na de Tweede Wereldoorlog (waarin hij zich als verzetsman onderscheidde) begon Paulens ster als sportbestuurder op allerlei fronten te stijgen. Een doorn in zijn oog bleef het ‘geknoei’ van de IAAF over amateurisme en professionalisme. Eind jaren ’40 sprak hij de verwachting uit dat ‘ieder individu (over een 30-tal jaren) zelf zal uitmaken of hij amateur wil zijn of niet’ en voorspelde ‘dat in een verre toekomst men alleen nog zal spreken van sportbeoefenaar, onverschillig of deze wordt gefinancierd door een rijke pa, oom, bloedverwant, vriend, journalist fabrikant of stadiondirecteur.’
Paulen ontwikkelde zich binnen de IAAF tot de man van de reglementen en was niet te beroerd om tijdens grote wedstrijden desgewenst zelf handelend op te treden. Zoals bij de legendarische 8.90 sprong van Bob Beamon in Mexico 1968. Toen de optische meetapparatuur niet in staat bleek om de afstand vast te stellen, kwam Paulen het veld opdraven om toe te zien hoe de jury met een meetlint aan de slag ging.
Paulen was niet op zijn mondje gevallen en liet zich graag krachtig uit. Zo ook nadat de Amerikaanse 400 meterlopers Vince Matthews en Wayne Collett, die goud en zilver hadden gewonnen bij de Spelen van 1972, zich tijdens de cérémonie protocollaire provocatief opstelden. De actie, waarop uitsluiting door het IOC volgde, herinnerde aan de omhoog gestoken gebalde vuisten van Tommie Smith en John Carlos in 1968. In de pers liet Paulen weten: ‘Het is die kerels hun eigen schuld dat ze uitgesloten zijn (...) Het gedonder met die negers moet nu maar eens uit zijn.’
Nadat hij in 1970 voorzitter van de EAA (de Europese Atletiekfederatie) werd volgde in 1976 het voorzitterschap van de IAAF. In die functie stond hij wat betreft de amateurreglementen op gespannen voet met de aartsconservatieve IOC-voorzitter Avery Brundage, maar zag in 1981 zijn profetie van dertig jaar eerder bewaarheid worden. De nieuwe IOC-voorzitter Antonio Samaranch kwam ‘met de bevrijdende mededeling dat het IOC voor de Spelen het woord “amateur” naar de archieven verwijst.’
Voor de aanzwellende commercie was het te weinig. In eendrachtige samenwerking tussen Horst Dassler (zoon van Adi) en de ambitieuze kandidaatvoorzitter van de IAAF, Primo Nebiolo, werd Paulen buitenspel gezet. Wel ging, in 1983, Paulens lang gekoesterde en bevochten wens in vervulling: het eerste WK atletiek, in Helsinki.
Dat werd zowel sportief als financieel een succes. Toen Rob Druppers op de 800 meter verrassend zilver behaalde achter de Duitser Willi Wülbeck werd Paulen door emoties overmand en liepen de tranen over zijn wangen. ‘Zouden zijn herinneringen zijn teruggegaan naar zijn eigen wedstrijden met de Duitser Otto Peltzer?’ speculeren de schrijvers voorzichtig.  
Overigens is psychologiseren niet erg aan de auteurs besteed – een motto van Harry Mulisch indachtig: ‘Niet de schrijver, de lezer moet fantasie hebben.’
De bergen werk die Haverhoek en Van Gool hebben verricht zijn uitgemond in een fraai, op talloze feiten en details gegrondvest, monument voor een man die het nodige voor de (internationale) atletiek en de sport in het algemeen heeft betekend.

Cees Haverhoek & Paul van Gool: Tegendraads visionair – De avonturier die nooit thuis was. Adriaan Paulen. Hardloper, verzetsman, sportbestuurder 1902-1985, 480 pagina’s, met bronnenvermelding en personenregister, Arko Sports Media 2019