door Bert Vreeswijk

Nu door de corona pandemie er vrijwel geen atletieknieuws valt te melden is dit een mooie gelegenheid om eens een stukje nostalgie en ontwikkelde innovaties in de atletiek onder de loep te nemen. Als je het jubileumboek “130 jaar atletiek in Nederland” ter hand neemt, dat in 2000 ter gelegenheid van het eeuwfeest van de Koninklijke Nederlandse Atletiek Unie werd uitgegeven, dan vind je hierover verrassende dingen.

Niets blijft hetzelfde

Lange tijd hebben deze vooroordelen overheerst, maar anno 2020 floreert de vrouwensport als nooit tevoren en zijn er vele atletiekonderdelen toegevoegd aan het wedstrijdprogramma voor de vrouwen. In de loop der jaren verdwenen er ook een aantal atletiekonderdelen van het wedstrijdprogramma en uit de recordlijsten. Nummers als hoog- en verspringen zonder aanloop, de Duitse drie loopsprong, het polsstokverspringen en het speerwerpen ‘vrije stijl’ werden definitief uit het atletiekprogramma geschrapt.

Ook verdwenen de werpnummers die voorheen links en rechts werden uitgevoerd en waarvan de resultaten werden opgeteld. Verder werden alle afstanden in yards en in mijlen - uitgezonderd de 1 Engelse mijl - verbannen uit de baanatletiek. Ook op het gebied van snelwandelen werden vele onderdelen geschrapt, om reden dat er steeds minder interesse was voor deze zware maar volgens velen wat oubollige tak van sport. Ook aan sommige hordenafstanden werd driftig gesleuteld, hoogtes en afstanden werden aangepast en de horden zelf gemoderniseerd en van contragewichten voorzien. Zo was de volgende mooie zinsnede te lezen in het wedstrijdreglement betreffende het hordenlopen in de tijd rond 1928: ‘Geen record zal worden erkend, indien een der horden wordt omgeworpen. Een deelnemer die een of meer horden omwerpt of doet wiebelen komt niet voor plaatsing in aanmerking’.

Atletiek altijd in beweging

Door de jaren heen werden de reglementen en puntentelling voor de tienkamp regelmatig aangescherpt en aangepast, ook met het oog op de veiligheid van de deelnemers. Zo werden de sectoren voor de werpnummers smaller gemaakt om de veiligheid op het middenterrein te garanderen. Een mooi voorbeeld daarvan is het speerwerpen, waar de prestaties dermate toenamen dat de IAAF in 1986 besloot het zwaartepunt van de speer meer naar voren te verleggen, zodat de speer niet meer zo’n lange vlucht kon maken. In 1984 namelijk gooide de toenmalige DDR-atleet Uwe Hohn 104,80 meter en werd het spitsroeden lopen voor de jury en andere atleten die ook met hun onderdelen rond het middenveld in actie waren. Maar achteraf bleek ook die genomen veiligheidsmaatregel achterhaald, want de Fin Seppo Rӓty (1991) en de Tsjech Jan Zelezny (1998) wierpen met deze nieuwe speer opnieuw afstanden van respectievelijk 96.96 m en 98.48 m!

Dit veiligheidsverhaal geldt trouwens ook voor het onderdeel hoogspringen, waarbij vroeger het merendeel van de atleten met de straddle of buikrol sprong. Na de intrede van de Fosbury flop in 1968, waarbij de landing op de rug/nek een gevaar voor de atleet opleverde, waren hier de springmatrassen ook een pure noodzaak. In het verspringen worden sprongen van tegen de 9 meter gehaald, ook hier worden/zijn aanpassingen vereist voor de veiligheid van de atleten. Zelfs als we kijken naar het onderdeel kogelstoten, waar resultaten worden gehaald van tegen de 23 meter, dan begrijpen we de noodzaak van veiligheidsaanpassingen, zeker na de intrede van de Barishnikov draaitechniek. Deze draaitechniek vereist namelijk een enorme coördinatie van de werper en een afzwaaier is zo gemaakt, met alle gevolgen van dien. In het discuswerpen en kogelslingeren zijn de kooihoogtes inmiddels al tot 6 meter hoogte aangepast en kunnen links en rechts zijdeuren in lijn van de sector worden gedraaid, dit alles voor de veiligheid op en rond de atletiekbaan.

De innovatieve atletiekbanen

Waren de atletiekbanen vroeger van gras, steenkolengruis of gravel, tegenwoordig heeft vrijwel elk regio en stad één of zelfs meerdere kunststofbanen. Ook de laatste jaren worden deze zogenaamde tartanbannen al weer vervangen door de nieuwe en snelle Mondo banen. Al op de Olympische Spelen van Beijing en Londen werden deze nieuwe innovatieve atletiekbanen ingevoerd vanwege zijn goede eigenschappen als, schokabsorptie en het overbrengen van de optimale energie in de functionele snelheid van de atleet.

Tot slot is het kenmerkend en plezierig dat de vrouwen ten opzichte van de mannen een enorme inhaalslag hebben gemaakt. Wat de wedstrijdkleding en uitdossing betreft is de emancipatie soms wel een beetje doorgeslagen en zijn er wat mij betreft ook op een atletiekbaan grenzen.