door Bert Vreeswijk

Inleiding

Later was dat Herman Buuts – trainingscoördinator van de Atletiekunie in 1981-1985 –die hem echt het gevoel gaf dat hij talent had als trainer, wat hem veel zelfvertrouwen opleverde. Hij zei daar eens over: ‘Ik geloof overigens, dat het voor elk jong mens belangrijk is om positieve feedback te krijgen en ik adviseer dan ook bij het coachen van jonge atleten en coaches dit goed voor ogen te houden!’ Van Tudor Bidder heb ik ook veel geleerd, wij waren collega’s in de eerste periode (2000-2004) dat ik voor de Britse atletiekbond werkte.

Werken in een woelige atletiekwereld

Charles van Commenée koos als bevlogen atletiekcoach niet altijd voor de makkelijkste weg in de soms woelige atletiekwereld. Hij is altijd een perfectionist geweest die niet bang was voor confrontaties. Hij was in zijn handelen streng, confronterend maar rechtvaardig, en zo handelde hij altijd in het belang van de atleet en de atletieksport. Nog steeds kan Charles het atletiekwereldje niet helemaal loslaten en is hij, zij het op bescheiden schaal aan de zijlijn, nog altijd actief als assistent-coach van de succesvolle zevenkampster Anouk Vetter, die onder de bezielende leiding van haar vader  Ronald Vetter op het WK in Eugene in 2022 nog haar eigen Nederlandse record uit 2020 aanzienlijk aanscherpte tot een formidabel totaal van 6867 punten. Daarnaast is hij als assistent-coach betrokken bij de Britse topzevenkampster Katharina Johnson-Thompson, wereldkampioene (6740 punten) van 2023.

Charles van Commenée deelt zijn kennis met ons

Zo kruipt het bloed van deze atletiekliefhebber pur sang waar het niet kan gaan en blijft hij aan de zijlijn betrokken bij topatletiek en in het bijzonder zijn grote liefde de meerkamp. Over zijn kennis en kunde bestaat geen enkele twijfel en om die reden vroeg ik hem om voor het door mij in 2016 uitgebrachte zevenkampboek Van A tot Zevenkamp in woord en beeld een bijdrage te leveren. Voor onze lezers en meerkampliefhebbers/sters publiceren wij dit door Charles geschreven wetenswaardige artikel. In de hoop dat vele jonge meerkampatletes en meerkamptrainers er hun voordeel mee kunnen doen. Hieronder volgt zijn enthousiaste betoog waarvoor wij hem erkentelijk zijn.

============================================

DE GROTE MEERKAMPPUZZEL

Een topzevenkampster heeft niet alleen de mentale capaciteiten van een concertpianiste en de bewegingstechniek van een circusartieste. Zij dient ook te beschikken over de snelheid van een antilope, de kracht van een beer, de longen van een paard en de rankheid van een gazelle. Nu heeft die antilope niet het uithoudingsvermogen van dat paard en die beer niet de rankheid van een gazelle. Zij zijn beperkt. En daar zit precies de uitdaging in de training van een zevenkampster: de benodigde eigenschappen gaan weliswaar niet hand in hand maar moeten toch verenigd worden. Het is geen eenvoudige puzzel om de soms tegenstrijdige eigenschappen (en technieken) gelijktijdig te ontwikkelen. Gelijktijdig, omdat het niet loont om bijvoorbeeld eerst 3 jaar je uitsluitend te richten op techniek, dan 3 jaar op kracht en daarna pas op snelheid. Belangrijke ‘windows of opportunity’ in de ontwikkeling van de atlete worden op die manier gemist en zullen niet meer ingehaald kunnen worden.

 ‘Wat de achtjarige verzuimt om te leren, kan de achttienjarige niet meer inhalen’  

                 M. Hetherington, pedagoog en auteur

Het lijf moet voorbereid worden (snel, sterk, handig, robuust) voordat het later, op ongeveer 20-jarige leeftijd, blootgesteld wordt aan veelvuldige en hoge piekbelastingen (‘First build the gun before you fire the bullet’). Intelligente planning is dus belangrijk. En om goed te kunnen plannen, meer nog dan bij de planning van andere atletiekonderdelen, is een groot inzicht en begrip van de principes binnen de algemene trainingsleer nodig! Niet alleen om progressie over de jaren heen te realiseren maar ook om blessurevrij te blijven. Dit laatste aspect is vaak een onneembare horde gebleken voor zeer talentvolle Nederlandse junioren op weg naar de internationale top op seniorenniveau. Dit begrip is nog meer nodig op het moment dat er aangepast en geïmproviseerd dient te worden tijdens de training (pijntjes, weersomstandigheden, beschikbaarheid accommodatie, terugkomen na blessure). Dan kan er niet teruggevallen worden op een boek en is geen handleiding beschikbaar. Op die momenten kunnen ten aanzien van de verhouding belasting-belastbaarheid gemakkelijk fatale beslissingen worden genomen die carrière-bedreigend kunnen zijn.

Hoe weinig is genoeg

Bij negen tot twaalf trainingseenheden per week zou de insteek dus moeten zijn: hoe weinig is genoeg? Om optimaal rendement te halen uit elke training, en dus ook blessurevrij te blijven, moet je heel goed weten hoeveel hersteltijd er nodig is bij de ontwikkeling van de diverse vaardigheden en eigenschappen. Die varieert tussen een paar minuten (vingers) tot 72 uur (zware krachttraining benen). Zo zou je kunnen besluiten wel 5 keer per week kunnen kogelstoten maar is het onverstandig meer dan (1-2) keer per week maximaal speer te werpen in verband met stress op banden en pezen in elleboog- en schoudergewricht. Het is ook niet raadzaam om maximale snelheid (sprint, horden) meer dan twee keer per week op het programma te zetten. Maar lopen tegen de anaerobe drempel aan (800m) zou je in principe in bepaalde perioden vier keer per week kunnen doen (logischer is 1-2 per week), zeker als op zachte ondergrond wordt gelopen. Als je al het loopwerk optelt is meer dan 5 keer per week (horden)lopen vragen om problemen.

Zo wordt het trainingsschema enerzijds bepaald door de beoogde progressie en anderzijds door de benodigde hersteltijd voor het bewegingsapparaat en de verschillende energiesystemen. Om goed te kiezen tussen de diverse trainingsbouwstenen dient de puntentabel goed begrepen te worden. Niet de score per onderdeel is relevant maar de te winnen punten per meeteenheid (cm, sec). Zo moet, als voorbeeld, de vraag gesteld worden: hoeveel ‘kost het’ om 0.4 sec sneller te lopen op de 200m versus 3 cm bij hoogspringen of 1,5 meter bij speerwerpen? Alle 3 opties leveren 35-40 punten op, maar alle drie hebben een verschillende prijs (tijdsinvestering, blessurekans). Deze is per individuele atlete verschillend. In de afweging moet de ontwikkelingsfase van de sporter meegenomen worden. De training van de junior moet bovenal gericht zijn op snelheidsontwikkeling en het leggen van een mechanisch sterke basis op 20-jarige leeftijd. De training van de senior is vooral gericht op winnen van de concurrentie.  

Cross-overeffect

Bij dit alles is het goed rekening te houden met het feit dat er een cross-over-effect is tussen een aantal onderdelen. Wordt de atleet explosiever in algemene zin, dan wordt daar in principe in 6 onderdelen van geprofiteerd. Als trainer zoek je dus overlap tussen de diverse onderdelen (ook in techniek en ritme) en de motorische eigenschappen die benodigd zijn voor de verschillende onderdelen. Maar explosiever worden zonder een fatsoenlijke techniek in bijvoorbeeld de springnummers levert (vrijwel) geen puntenwinst op. Kortom, technische ontwikkeling en conditionele ontwikkeling kunnen niet op elkaar wachten. Er is dus een solide meerjarenplanning nodig. En van daaruit kom je via een aantal stappen (jaarplanning, micro cycli) tot de planning van een enkele training. Hierbij is het aan te raden het volgende te vermijden:  

- kracht of uithoudingsvermogen voor techniek of snelheid
- de combinatie hoogspringen – verspringen                                                               
- 3 explosieve onderdelen (met uitzondering van kogelstoten)                                                              
- te snel naar de hoogste intensiteit                                                                              
- veronachtzamen van de eerste pijnsensaties in hamstrings, elleboog en achillespees